Khi nhân viên nghỉ việc nhiều, sếp nên xem lại mình!

Tôi từng là một nhân viên “quèn” trước khi trở thành một quản lý nhân sự nên tôi hiểu tâm tư của không ít người “dứt áo ra đi”.

Nhắc tới “nghỉ việc”, người ta thường nghĩ: "Nhân viên nhảy việc vì mức lương cao hơn”, nhận định này không sai, nhưng chưa đủ. Vì cũng có người đến lúc thấy họ mất lửa nên họ nghỉ, mất lửa vì nhiều nguyên nhân - từ chính họ, từ công ty và từ sếp ...

Rõ ràng, chẳng ai đi làm mà thích nhảy việc. Cũng chẳng ai đi làm mà không muốn kiếm tiền, không muốn thăng tiến, không muốn được tôn trọng, không muốn khẳng định bản thân? Mặc dù vậy, ở khía cạnh ngược lại, cũng có không ít người khi đi làm chỉ thích chèn ép người khác, sẵn sàng coi mọi người như những kẻ thứ cấp.

Cách đây không lâu, một giám đốc nhân sự nổi tiếng vừa mới trải lòng trên một bài báo: “Trong cuộc đời làm sếp của tôi, gặp người nghỉ việc có văn hóa thì ít, vô văn hóa thì nhiều”. Đành rằng những lời chia sẻ này có thể phần nào là sự thật. Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng chỉ tồn tại những quan điểm mang tính một chiều như vậy.

Nhân viên đi làm lâu sẽ có tình cảm với công ty, đồng nghiệp, không ai muốn mất bạn bè, không ai muốn đạp đổ đi công sức của mình nên nhân viên hành xử không văn hoá khi nghỉ việc, sếp cần xem lại chính mình.

Trên thực tế, có nhiều sếp cả ngày chỉ biết than vãn về việc nhân viên không tôn trọng, không nghe lời họ, không cư xử đúng mực với họ. Thế nhưng cũng không ít người làm sếp mà nhân viên sẵn sàng trung thành cả đời. Thậm chí, ngay cả khi đã nghỉ việc rồi, họ vẫn luôn dành cho nhau những lời tốt đẹp nhất.

Trong quá khứ, tôi từng trải qua những bước đường từ một nhân viên “quèn” trước khi trở thành một quản lý nhân sự. Chính bởi vậy, tôi cũng phần nào thấu hiểu tâm tư của không ít người “dứt áo ra đi” chỉ vì những người được gọi là “sếp”.

1. Thái độ của kẻ bề trên

Không phải cứ nói thật nhiều, thật to, nói người khác phải nghe và làm theo thì được gọi là giao tiếp giỏi. Để đạt được vị trí cấp cao trong tổ chức, ai mà chẳng qua tháng ngày đi làm nhân viên. Thế nhưng hình như khi lên đến được đỉnh cao danh vọng, không ít người lại quên đi những khoảng thời gian đầu tiên quý giá ấy.

Người nhân viên chỉ cần có một người sếp biết lắng nghe, nhìn vào mắt họ khi nói chuyện, nghe nhân viên nói hết câu, không làm việc riêng như bấm điện thoại, ăn vặt khi đang nói chuyện và biết nói chuyện một cách chân thành, nói những điều đúng vào lúc đáng nói. Người sếp đó không quát tháo, không ra lệnh, không xem nhân viên như kẻ hầu người hạ.

Có thể lúc đó người nhân viên sẽ sẵn lòng chia sẻ những khó khăn của họ, cùng nhau phát triển và gắn bó. Hoặc ít ra, nếu chẳng may người đi làm cần phải nghỉ việc, sự thật sẽ được giải bày, chứ không cần vòng vo viện cớ.

Trước khi muốn nói điều gì, hãy nghĩ thật kỹ lời mình nói có đúng không, nếu đúng rồi thì có đáng để nói không, nếu đáng nói rồi thì nói như thế nào để người khác tiếp thu và tôn trọng.

2. “Chỉ tay mười ngón”

Có những người sếp rất giỏi giao việc, giao hết việc công ty, giao luôn cả … việc nhà, việc cá nhân cho nhân viên thực hiện. Người đi làm họ được trả lương để hoàn thành nhiệm vụ công việc, tạo ra giá trị cho tổ chức, chứ không phục vụ riêng cho giá trị của một cá nhân nào đó.

Thế nhưng, đôi khi ranh giới giữa giá trị cá nhân và giá trị tổ chức bị làm cho mập mờ, bị làm dụng. Và có bao nhiêu người đi làm dám lên tiếng, vì suy cho cùng KPI, hay trách nhiệm công việc cũng được sếp mình thay đổi với lý do “Thời điểm này tổ chức cần anh/chị làm công việc ấy”. Nếu anh/chị không làm thì… Tôi có một người quen đang làm sếp lớn, một hôm người bạn này nhờ một chị tạp vụ mỗi ngày phải lau bàn, rửa ly cà phê cho bạn ấy.

Theo trách nhiệm tổ chức, công việc của một nhân viên tạp vụ là phải lau dọn để làm sạch văn phòng công ty, nhưng không phải phục vụ riêng cho một cá nhân cụ thể nào đó. Và khi nhân viên tạp vụ chỉ hoàn thành đúng trách nhiệm với tổ chức, người bạn này không vui… và câu chuyện đến đâu các bạn cũng hiểu.

Giao việc đã khó, nhưng làm sao giao việc cho công tâm càng khó hơn. Giao việc cho nhân viên thì hãy giao cho họ những cơ hội để họ được phát triển, được làm hết mình, dù cực khổ họ vẫn vui vẻ.

3. Những kẻ hứa suông?

Lời nói gió bay nhưng như định luật bảo toàn năng lượng, gió cũng chỉ đi từ nơi này đến nơi khác, chứ không mất đi. Dù có là sếp hay không là sếp, khi đã hứa thì phải làm, phải nhớ, phải thực hiện lời hứa cho tận tâm.

Tuy nhiên, với lý do hoàn cảnh đưa đẩy mà nhiều sếp phải hứa với nhân viên để giải quyết “cái hố” trước mắt, nhưng rồi sau đó lại phát hiện ra giới hạn của bối cảnh tổ chức, năng lực hay quyền lực không cho phép thực hiện lời hứa đó. Điều này khiến họ rơi vào cái hố thứ hai, to hơn, sâu hơn, đau đớn hơn cho người hứa và nhận lời hứa ấy.

Lời hứa hẹn thăng chức, lương thưởng là cam kết phổ biến để giữ người của nhiều chuyên gia “họ hứa”. Cách làm này như con dao hai lưỡi, không biết khi nào sẽ cắt vào chính tay của mình.

Khi có người hứa, sẽ có người kỳ vọng. Kỳ vọng càng nhiều, thất vọng càng đau. Khi và chỉ khi chắc chắn làm được thì hãy cam kết, còn nếu không đảm bảo, hãy nói rõ tình huống để người nhân viên thôi trông chờ.

Khi đã hứa với ai điều gì đó, phải bằng mọi cách làm được. Nếu chẳng may không làm được dù cố hết sức, hãy biết nói “xin lỗi”. Đừng im lặng, im lặng không làm lời hứa mất đi.

4. Là sếp hay kẻ vắt chanh bỏ vỏ?

100 người đi phỏng vấn cho vị trí quản lý, thì hẳn 101 người tự nhận mình là có tinh thần trách nhiệm. Thế nhưng thực tế thì không hẳn là nói dối, chỉ là một số cá nhân nói chưa đủ.

Đúng là phần lớn con người đều có tinh thần trách nhiệm với bản thân nhưng chưa đủ tầm và tâm cho trách nhiệm với tổ chức, với cộng đồng hay đơn giản là với người trong phòng ban/bộ phận.

Khi nhân viên làm sai, sếp tất nhiên bị “mắng vốn”, nhiều sếp sẽ đối diện thẳng thắn với lỗi lầm để cùng nhân viên và đồng nghiệp tìm giải pháp, nhưng rồi cũng nhiều người vô tình nói: “Ơ, tôi không có nắm điều này, đã giao cho nhân viên đó rồi” và nở một nụ cười cho qua chuyện.

Sếp ơi, xin dành chút thời gian để ghi nhận công lao xứng đáng với vai trò và trách nhiệm của nhân viên. Một lời khen chân thành không mất đến một phút để nói ra nếu đến từ trái tim chân thành.

Nếu mọi chuyện không may bị thất bại thì sếp ơi hãy đưa ra hành động để giải quyết nó, chứ đừng giữa lúc “dầu sôi lửa bỏng” chạy ra quán trà chanh, uống ly trà, "vắt một miếng chanh rồi bỏ vỏ". Ai hốt? Nhân viên hốt.

Rồi đến một ngày, các nhân viên cũng chán, cũng ra quán trà chanh, uống mấy ly trà cùng nhau, "vắt một đống chanh rồi bỏ bỏ". Ai hốt? Sếp hốt.

Cuộc sống không có gì là tuyệt đối, có những người cư xử không hay, sẽ có những người hành xử đáng quý. Thế nhưng, bao nhiêu người đủ dũng cảm để nhìn nhận lại cách cư xử của bản thân? Mà đôi khi điều ấy chính là ngọn nguồn của mọi vấn đề.

Nguyễn Hoàng Kim Quý